Shingrix zapewnia co najmniej 11-letnią ochronę przed zachorowaniem na półpasiec

• Całkowita skuteczność szczepionki Shingrix wynosiła 87,73%* w okresie 11 lat obserwacji u dorosłych powyżej 50. roku życia¹.
• W okresie od 6 do 11 lat po podaniu szczepionki Shingrix jej skuteczność u osób powyżej 50. roku życia wynosiła 79,77%¹.
• Skuteczność w 11. roku po zrealizowaniu pełnego schematu szczepienia oceniono na 82%¹, co wskazuje, że utrzymuje się ona na wysokim poziomie w każdym roku po szczepieniu.
• W okresie obserwacji nie odnotowano żadnych nowych sygnałów dotyczących bezpieczeństwa szczepionki¹.

Firma GSK ogłosiła wyniki badania ZOSTER-049 polegającego na 11-letniej obserwacji uczestników, których zaszczepiono rekombinowaną szczepionką przeciwko półpaścowi (RZV, Shingrix) w ramach badań przedrejestracyjnych ZOE-50/70. Dane z badania wykazały, że szczepionka RZV przez 11 lat utrzymuje wysoką skuteczność przeciwko półpaścowi u osób dorosłych w wieku powyżej 50 lat. Wyniki badania zostały przedstawione na kongresie Europejskiego Towarzystwa Mikrobiologii Klinicznej i Chorób Zakaźnych (ESCMID), który odbył się w dn. 27-30 kwietnia 2024 r. w Barcelonie¹.

Wyniki badania ZOSTER-049, będącego kontynuacją dwóch badań klinicznych III fazy z udziałem osób dorosłych w wieku 50 lat i starszych (ZOE-50 i ZOE-70), są następujące¹:

• całkowita skuteczność szczepionki Shingrix wynosiła 87,73%* (95% CI: 84,89-90,12) w okresie 11 lat obserwacji u dorosłych powyżej 50. roku życia¹
• skuteczność szczepionki wynosiła 79,77% (95% CI 73,72-84,61) w okresie od 6 do 11 lat po szczepieniu u osób dorosłych w wieku powyżej 50 lat
• skuteczność szczepionki w 11. roku po szczepieniu wynosiła 82,0% (95% CI 63,0-92,2) u osób dorosłych w wieku powyżej 50 lat, co wskazuje, że utrzymuje się ona na wysokim poziomie w każdym roku po szczepieniu
• skuteczność szczepionki wynosiła 73,18% (95% CI 62,9–80,9) w okresie od 6 do 11 lat po szczepieniu u osób dorosłych w wieku powyżej 70 lat, co wskazuje na wysoką skuteczność we wszystkich grupach wiekowych

Dr Javier Díez-Domingo, główny badacz (Principal Investigator) z Fundacji Na Rzecz Promocji Zdrowia i Badań Biomedycznych w Walencji (FISABIO, Hiszpania), powiedział:

Phil Dormitzer, Senior Vice President, Head of Vaccines R&D, GSK, stwierdził:

Nawet 1 na 3 osoby w ciągu całego życia zachoruje na półpasiec^3,4,5. Ryzyko zachorowania mogą zwiększać czynniki, takie jak zaawansowany wiek, niedobory odporności lub leczenie immunosupresyjne⁶, a także choroby przewlekłe, m.in. POChP, astma, cukrzyca, choroby sercowo – naczyniowe, przewlekłe choroby nerek czy choroby o podłożu autoimmunizacyjnym^7,15.

Półpasiec zwykle objawia się bolesną wysypką pęcherzykową, zlokalizowaną w obrębie tułowia, rzadziej twarzy⁸ oraz bólem, który  często opisywany jest jako palący, kłujący lub przypominający porażenie prądem². U nawet 30% pacjentów może rozwinąć się powikłanie w postaci neuralgii popółpaścowej (PHN)⁹ – jest to długotrwały ból neuropatyczny, który może utrzymywać się przez wiele tygodni, miesięcy, a czasami nawet przez kilka lat². Dodatkowo półpasiec oraz jego powikłania generują znaczne koszty dla systemów ochrony zdrowia i obciążają krajowe gospodarki w zakresie kosztów pośrednich, np. absencji w pracy. Badania pokazują, że aż 57% chorych na półpasiec zgłaszało nieobecność w pracy średnio przez 9,1 dnia¹⁰.

Długoterminowa obserwacja działania szczepionki będzie kontynuowana w warunkach rzeczywistej praktyki z uwzględnieniem oceny jej skuteczności, immunogenności oraz profilu bezpieczeństwa w populacjach zgodnych ze wskazaniami rejestracyjnymi, w tym obarczonych zwiększonym ryzykiem zachorowania na półpasiec.

Badanie ZOSTER-049¹

ZOSTER-049 to prowadzone metodą otwartej próby długookresowe badanie obserwacyjne, będące kontynuacją dwóch kluczowych, randomizowanych badań klinicznych fazy III (ZOE-50 i ZOE-70). W badaniu oceniano skuteczność, bezpieczeństwo stosowania i immunogenność szczepionki Shingrix u dorosłych w wieku 50 lat i starszych w momencie szczepienia i w okresie sześciu dodatkowych lat po zakończeniu badań ZOE-50 i ZOE-70, co daje łącznie obserwację trwającą około 11 lat.

Do badania ZOSTER-049 włączono ponad 7000 uczestników z 18 krajów na pięciu kontynentach, przy czym osoby otrzymujące szczepionkę porównywano z historycznymi grupami kontrolnymi.

Nie odnotowano żadnych nowych sygnałów dotyczących bezpieczeństwa w okresie obserwacji podczas badania ZOSTER-049. Badacze nie uznali żadnych ciężkich zdarzeń niepożądanych za przyczynowo związane ze szczepieniem RZV. W przypadku osób dorosłych w wieku 50 lat i starszych do najczęściej zgłaszanych działań niepożądanych związanych ze szczepieniem RZV należały: ból w miejscu wstrzyknięcia, ból mięśni, zmęczenie i ból głowy. Większość z tych reakcji miała nasilenie od łagodnego do umiarkowanego i na ogół trwała krócej niż 3 dni¹¹.

Półpasiec

Półpasiec jest wywoływany przez reaktywację wirusa ospy wietrznej i półpaśca (VZV) – tego samego, który wywołuje ospę wietrzną². Po przechorowaniu ospy wietrznej wirus pozostaje w organizmie w formie uśpionej. Ocenia się, że jest on obecny u większości osób dorosłych przed ukończeniem przez nich 50. roku życia¹² i może ponownie uaktywnić się wraz z wiekiem⁸, kiedy to kondycja i siła odpowiedzi układu odpornościowego słabnie, przekładając się na większe ryzyko rozwoju półpaśca².

Szczepionka Shingrix

Shingrix (rekombinowana szczepionka przeciw półpaścowi, RZV) to inaktywowana, rekombinowana, podjednostkowa szczepionka wskazana do stosowania w profilaktyce półpaśca i neuralgii popółpaścowej u osób dorosłych w wieku 50 lat i starszych oraz osób w wieku 18 lat i starszych o zwiększonym ryzyku zachorowania na półpasiec. Łączy w sobie antygen, glikoproteinę E z systemem adiuwantowym AS01B^13,14. Szczepionka RZV nie jest wskazana do zapobiegania pierwotnej infekcji wirusem VZV, tj. ospie wietrznej. Szczepionkę RZV należy stosować zgodnie z Charakterystyką Produktu Leczniczego oraz oficjalnymi zaleceniami. 

W Charakterystyce Produktu Leczniczego znajdują się m. in. informacje dotyczące dawkowania, sposobu podawania i bezpieczeństwa stosowania. Jest ona dostępna na stronach internetowych:

https://pl.gsk.com/pl-pl/produkty/szczepionki/shingrix/

https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/shingrix

* SHINGRIX nie chroni 100% osób zaszczepionych. Drugorzędowy cel badania: całkowita skuteczność szczepionki Shingrix wobec epizodu półpaśca, oceniana od upływu jednego miesiąca po podaniu drugiej dawki szczepionki w ramach badań ZOE-50/70 do około 11 lat po szczepieniu. Obserwacja pacjentów była zróżnicowana, od ~4 lat w badaniach ZOE-50/70 (dla uczestników niewłączonych do badania ZOSTER-049) do ~11 lat dla pacjentów włączonych do ZOSTER-049. ZOSTER-049 rozpoczęło się około 6 roku po realizacji schematu szczepienia w ramach ZOE-50/70 (mediana 5,6 r.) i zakończyło się około 11 roku (mediana 11,4 r.) po szczepieniu w ramach badań ZOE-50/70. Liczba przypadków półpaśca (n/N) w grupie zaszczepionej (101/13881) i grupie kontrolnej (818/14035). Grupę placebo w badaniu ZOE-50/70 wykorzystano do analizy danych od roku 1. do roku 4. oraz do utworzenia historycznej grupy kontrolnej dla analiz od roku 6. i w kolejnych latach realizacji badania ZOSTER-049 (Y6-Y11). Brak danych dla roku 5., ponieważ okres ten odpowiada przerwie między badaniami ZOE-50/70 a badaniem kontynuacyjnym ZOSTER-049. Skuteczność szczepionki Shingrix wśród osób po 50 r.ż. w badaniu ZOSTER-049 (w okresie od Y6 do Y11) oceniono na 79,77% (pierwszorzędowy punkt końcowy w badaniu ZOSTER-049). Przypadki półpaśca (n/N) w grupie zaszczepionej (69/7258) i grupie kontrolnej (historyczna grupa kontrolna): 341/7258. Obserwacja osób w wieku ≥50 r.ż. w ramach ZOSTER-049 trwała ~6 lat. Nie odnotowano żadnych poważnych działań niepożądanych, które można powiązać ze szczepieniem.

Y - rok

Piśmiennictwo:

¹ Strezova A, Díez-Domingo J, Tinoco JC, et al. Adjuvanted recombinant zostervaccine (RZV) is the first vaccine to provide durable protection against herpes zoster (HZ) in all age ranges ≥50 years: finalanalysis of efficacy and safety after 11 years (Y) offollow-up. Presented at: ECCMID 2024; 27–30 April 2024; Barcelona, Spain.

² Harpaz R i wsp. Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP), Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Prevention of herpes zoster: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Recomm Rep. 2008;57(RR-5):1-30.

³ Australian Institute of Health and Welfare. Shingles in Australia. Dokument dostępny pod adresem: https://www.aihw.gov.au/getmedia/759199ff-f5c8-421d-a572-aaa984a02b49/aihw-phe-236_shingles.pdf.aspx
Dostęp: czerwiec 2024 r.

⁴ Lee C i wsp. Lifetime risk of herpes zoster in the population of Beijing, China. Public Health Pract (Oxf). 2023;5:100356.

⁵ Curran D i wsp. Meta-Regression of Herpes Zoster Incidence Worldwide. Infect Dis Ther. 2022;11(1):389-403.

⁶ Chen S-Y i wsp. Incidence of herpes zoster in patients with altered immune function. Infection. 2014; 42: 325–334.

⁷ Marra F i wsp. Risk Factors for Herpes Zoster Infection: a Meta-Analysis. Open Forum Infect Dis 2020;7(1):ofaa005.

⁸ Mueller, N.H. i wsp. Varicella zoster virus infection: clinical features, molecular pathogenesis of disease, and latency. Neurologic clinics. 2008;26(3):675-97.

⁹ Kawai, K. i wsp. Systematic review of incidence and complications of herpes zoster: towards a global perspective. BMJ open. 2014;4(6).

¹⁰ Rampakakis E, Stutz M, Kawai K, Tsai TF, Cheong HJ, Dhitavat J i wsp. Association between work time loss and quality of life in patients with Herpes Zoster: a pooled analysis of the MASTER studies. Health and Quality of Life Outcomes. 2017;15(1).

¹¹ Grading of Recommendations, Assessment, Development, and Evaluation (GRADE): Use of Recombinant Zoster Vaccine in Immunocompromised Adults Aged ≥19 Years. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Dokument dostępny na stronie: https://www.cdc.gov/vaccines/acip/recs/grade/recombinant-zoster-immunocompromised.html. Dostęp: czerwiec 2024 r.

¹² Johnson, R.W. i wsp. Herpes zoster epidemiology, management, and disease and economic burden in Europe: a multidisciplinary perspective. Therapeutic Advances in Vaccines. 2015;3(4):109-20.